ตาเป็นเบ้า สามารถทำตาสองชั้นได้หรือไม่?
คนที่มีเบ้าตาดูลึกเห็นขอบกระบอกตา จะสามารถแบ่งออกได้เป็นสองกลุ่มคือ
กลุ่มที่มีขนาดตาและเบ้าตาปกติ แต่มองเห็นเบ้าตาเพราะมีไขมันรอบกระบอกตา (periorbital fat) น้อยแต่กำเนิด หรือมีการฝ่อของไขมันเมื่ออายุมากขึ้น ซึ่งจะเริ่มที่บริเวณหัวตาก่อน ต่อมาจะลามมาทั้งกระบอกตา
กลุ่มที่มีความผิดปกติของขนาดกระบอกตาเมื่อเทียบกับลูกตา ที่พบได้บ่อย คือ พวกที่เป็นโรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ (toxic goiter, thyrotoxicosis) ที่มีอาการโปนของลูกตา ที่เรียกกันว่า exophthalmos
การทำตาสองชั้นในกลุ่มแรกสามารถทำได้ถ้าศัลยแพทย์มีความชำนาญเพียงพอและตระหนักถึงความสำคัญของไขมันที่ขาดหายไป การเลาะเนื้อเยื่อเพื่อทำชั้นตาต้องทำด้วยความระมัดระวัง เพราะมีโอกาสทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อกล้ามเนื้อตา (levator aponeurosis) ได้ง่ายกว่าในรายที่มีไขมันตามปกติ ผลที่ตามมาคือการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อตาลืมตาได้น้อยลง และชั้นตาใหญ่กว่าที่แพทย์และผู้ป่วยต้องการ ในการทำผ่าตัดประเภทนี้ นอกจากแพทย์ต้องไม่เลาะไขมันออกเหมือนที่ทำในการทำตาปกติแล้ว บางครั้งยังต้องมีการเติมไขมันเข้าไปในระหว่างผ่าตัดด้วย
สำหรับในกลุ่มสอง แนะนำให้หลีกเลี่ยงการทำตา ด้วยเหตุผลว่า cosmetic result ในรายที่กระบอกตาโปนแม้มีสองชั้นขึ้นมาก็ไม่สวยงามมาก จะเน้นให้ตาดูโปนมากขึ้น และความเสี่ยงดังที่กล่าวมาแล้วจะยิ่งสูงกว่ากลุ่มแรกมาก ควรแนะนำให้ผู้ป่วยรับการรักษาภาวะ thyroid เป็นพิษให้ดีก่อน จนอาการโปนของลูกตายุบตัวลงจึงค่อยมาพิจารณาอีกครั้ง
วิธีการผ่าตัด
การผ่าตัดในผู้ป่วยทีมีเบ้าตาไม่ลึกมากด้วยวิธีการแบบเย็บสามารถทำได้ แต่ในรายที่ไขมันฝ่อมาก การเย็บจะไม่สามารถทำได้ และมีโอกาสได้ชั้นตาที่ใหญ่เกินไปได้สูง ควรใช้วิธีการกรีดตามาตรฐานจะดีกว่า โดยต้องเลาะบริเวณเหนือกล้ามเนื้อตาด้วยความระมัดระวัง บางครั้งอาจต้องทำให้กล้ามเนื้อตาแข็งแรงขึ้นด้วย จะไม่มีการตัดไขมันทิ้ง ในบางรายการมีเบ้าตาดูลึกเกิดจากไขมันที่หดรั้งเข้าไปในเบ้าตา ไขมันไม่ได้ฝ่อหายไป การดึงไขมันออกมาก็จะช่วยได้ แต่บางรายต้องมีการเติมไขมันของตนเองเข้าไปบริเวณร่องตา ไขมันนี้อาจเอามาจากใต้คาง หน้าท้อง ด้านในแขน ก็แล้วแต่ความถนัดของแพทย์ และเป็นตำแหน่งที่ผู้ป่วยคิดว่าซ่อนแผลเป็นได้ดี
ระยะเวลาที่ใช้ในการผ่าตัด
ไม่ต่างจากการทำตาปกติ จะเพิ่มเวลาในการเลาะไขมันอีกเล็กน้อย โดยทั่วไปประมาณ 1 ชม การผ่าตัดสามารถทำได้โดยใช้ยาชาเฉพาะที่อย่างเดียว หรือให้ยานอนหลับช่วยลดความกลัว ถ้าจำเป็น หลังทำผ่าตัดแพทย์จะให้ประคบเย็นอีกครึ่งถึง 1 ชม. ก็สามารถกลับบ้านได้ หลังกลับบ้านแนะนำให้ประคบเย็นอีก 2 วัน แล้วตามด้วยการประคบอุ่นในวันที่ 3-4 เพื่อลดบวม และกลับมาพบแพทย์วันที่ 5 หลังผ่าตัดเพื่อตัดไหม ในระหว่างอยู่บ้านสามารถลืมตาทำงานได้ตามปกติ
สามารออกนอกบ้านได้โดยใช้แว่นกันแดดปิดบังการบวมเท่านั้น บางรายที่ไม่บวมมากสามารถไปทำงานได้ตั้งแต่หลังผ่าตัด 2-3 วัน
ผลการผ่าตัด
จะได้ผลถาวรเหมือนการทำตาแบบกรีดทั่วไป แต่ถ้ามีอาการฝ่อของไขมันตาเพิ่มขึ้นอีกหลายปีหลังจากนั้น ก็สามารถมารับการฉีดไขมันเพิ่มโดยไม่ต้องทำชั้นใหม่
ความเสี่ยงในการผ่าตัดประเภทนี้
ดังที่กล่าวมาแล้ว คือมีโอกาสได้ชั้นตาที่ใหญ่เกินไปและเกิดกล้ามเนื้อตาอ่อนแรงได้สูง ถ้าแพทย์ที่ทำไม่มีความชำนาญเพียงพอ จึงควรปรึกษาจากศัลยแพทย์ตกแต่งที่ผ่านการฝึกอบรมมาโดยตรง มีวุฒิบัตรรับรองโดยแพทยสภา และแพทย์ท่านั้นต้องมีประสบการณ์การผ่าตัดตาสองชั้นมามากพอควร เพราะการผ่าตัดนี้ไม่ง่ายเหมือนการทำตาสองชั้นปกติ ปัญหาการทำตาสองขั้นที่ได้ผลไม่ดีชั้นตาใหญ่เกินไป ในการผ่าตัดครั้งแรก มักเกิดจากการผ่าตัดในผู้ป่วยที่มีเบ้าตาลึกเช่นนี้เป็นส่วนมาก และเกิดได้แม้ในแพทย์ที่เคยมีชื่อเสียงว่า ทำตามานาน แต่ไม่ตระหนักถึงความซับซ้อนของตาประเภทนี้ ว่าต้องการการผ่าตัดที่มีลักษณะเฉพาะต่างจากกการทำตาทั่วไป